TÜSAD Astım ve Alerji Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, Türkiye’de ve dünyada artmaya devam eden hava kirliliği ve bu hava kirliliğinin getirdiği sorunları anlattı.
Kendisine yöneltilmiş olan Türkiye’de ve dünyada hava kirliğinin artış gösterip göstermediği, nereden nereye gelindiğine ait soruyu cevaplayan Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, “Hava kirliliği beşerler için ziyanlı hususların havadaki varlığı olarak tanımlanabilir. Orman yangınları ve gibisi birçok doğal hava kirliliği kaynağı olmasına karşın; hava kirliliğini gerçek bir global sorun haline getiren sanayi ihtilali ve beraberinde süratle artan kentleşme olmuştur. Sanayi ihtilalinin başlangıcından bu yana batı ülkeleri çevresel riskleri değerli ölçüde etkileyen ağır bir kentleşme süreci yaşadılar. Şu anda 3,5 milyarın üzerinde olan dünya çapındaki kentsel nüfusun 2050 yılına kadar 6 buçuk milyara çıkacağı varsayım edilmektedir. İnsan sıhhati üzerinde en büyük tesire sahip kirleticiler çoklukla hava kalitesinin bir ölçüsü olarak kullanılan partikül husustur. Kentsel alanlarda partikül husus hava kirliliği kıymetli bir halk sıhhati problemidir. Batı ülkelerindeki bu eğilimi takiben günümüzde düşük ve orta gelirli birçok ülke emsal süreçlerden geçmektedir. Sonuç olarak dünya nüfusunun %90’ından fazlası hava kalitesinin dünya sıhhat örgütünün tavsiyelerini karşılamadığı yerlerde yaşıyor. Avrupa etraf ajansı, Avrupalı kent sakinlerinin birçoklarının Dünya Sıhhat Örgütü tavsiyelerinin üzerinde ince partikül unsur ve çapı 10 milim ve altında olan partikül husus konsantrasyonlarına maruz kaldığını bildirmiştir. İnsan sıhhati üzerinde en büyük tesire sahip partikül husus açısından güçlü, karmaşık bir karışım olan trafikle ilgili hava kirliliği teneffüs sisteminin fonksiyonu üzerinde bilhassa ziyanlı bir tesir göstermektedir. Fakat şu hususu da belirtmem gerekir ki. Gelişmiş ülkelerde hava kalitesi güzelleşirken, gelişmekte olan ülkelerde hava kirliliği giderek artmaktadır. Ayrıyeten yaklaşık 3 milyar insan yemek pişirmek ve konutlarını ısıtmak için biyokütle gaz yağı ve kömür kullanılması nedeniyle yüksek seviyede konut içi hava kirliliğine maruz kalmakta ve yüksek oranda teneffüs bozukluklarına neden olmaktadır. Hâlihazırda Dünya Sıhhat Örgütü’nün dataları her 10 şahıstan dokuzunun yüksek seviyede kirletici içeren hava soluduğunu göstermektedir.” dedi.
Prof. Dr. Kurtuluş Aksu: “Çeşitli Çalışmalar, Hava Kirliliğine Uzun Müddet Maruz Kalmanın Teneffüs Sıhhatini Olumsuz Etkilediğini Göstermiştir.”
Hava kirliliğinin tehlikeli boyutlara ulaşmasının başta teneffüs sistemi olmak üzere bedenimizde ne üzere meselelere, ne üzere sorunlara yol açabileceği üstünde duran Prof. Dr. Kurtuluş Aksu, “Hava kirliliği; astım, koah, alt teneffüs yolu enfeksiyonları üzere hastalıklar nedeniyle artmış bir erken vefat riskiyle bağlıdır. Gelişmekte olan ve çok nüfuslu ülkelerde yaşayan beşerler 2016 yılında; Güneydoğu, Asya, Afrika ve Batı Pasifik üzere düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelen 4.2 Milyon erken mevtin %91 ile orantısız bir halde dış hava kirliliğinin yükünü yaşamaktadır. Çeşitli epidemiyolojik çalışmalar, trafik yoğunluğunun ve sanayinin neden olduğu dış hava kirliliğine uzun müddet maruz kalmanın, teneffüs sıhhatini olumsuz etkilediğini göstermiştir. Avrupa doğum portlarını inceleyen çok merkezli bir çalışma; partikül husus ve nitrojen oksitlere maruz kalmanın okul çağındaki çocuklarda zayıf akciğer işlevi ile alakalı olduğunu göstermiştir. 1999 ve 2016 yılları ortasında yayınlanan gözlemsel epidemiyolojik çalışmaların yakın tarihli bir meta tahlili analiz edilen kirletici tipine bağlı olarak trafik kirliliğiyle çocukluk çağı astım ortasında bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur. Tekrar çocuklardaki datalara misal formda yetişkin kortları da trafikten nitrojen monoksit, nitrojen dioksit ve partikül maddiyat daha fazla maruz kalmanın yetişkinlik devrinde azalmış akciğer işlevi ile bağlantılı olduğunu bulmuştur. Hava kirliliğinin tüm astım alevlenmelerinin %15’inden sorumlu olduğunu göstermiştir. Hava kirliliğindeki artış ile teneffüs hastalıklarına bağlı poliklinik vizitlerindeki artış koronedir nedir? Öbür bir konu ise dış ortam hava kirliliği bitkiler tarafından üretilen polen taneciklerinin ölçüsünü ve polen tanesi başına hem alerjenlerin, hem de polenle alakalı lipid aracı ölçüsünü artırır. Ayrıyeten teneffüs yolu alerjenleri, nitrojen oksitler üzere dış ortam kirleticileri tarafından kimyasal olarak modifiye edilebilir. Global ısınma, alerjik bitkilerin vejetasyon periyotlarının uzamasına ve atmosfere büyük ölçülerde alerjenlerin apansız salınmasına neden olan gök gürültülü fırtınalar üzere çok iklim olaylarına neden olur. Tüm bu tesirler, teneffüs yolu alerjenlerin daha yüksek mevcudiyetine neden olur ve alerjenler ile hava yolu mukozası ortasındaki etkileşim talihini arttırır. Sonuçta polen alerjisi olan hastalarda astım alevlenmelerinin başlanmasına neden olabilir.” diye konuştu.
Halka Açık Yerlerde Tütün İçilmesine Ait Kısıtlama Hava Kirliliğine Bağlı Hastalıkların Yükünü Azalttı!
Giderek artan hava kirliliğine nasıl tedbirler alınabileceğine değinen Prof. Dr. Kurtuluş Aksu şunları söyledi, “Biz göğüs hastalıkları uzmanları şunu çok âlâ biliyoruz ki, kimi siyaset tedbirlerinin örneğin halka açık yerlerde tütün içilmesine ait kısıtlamalar üzere hava kirliliğine bağlı hastalıkların yükünü azaltmada tesirli olduğu kanıtlanmıştır. Bu bağlamda çeşitli siyaset değişiklikleri ile alınacak tedbirler; maruziyetin ziyanlı bileşenlerini azaltmaya ve bunların teneffüs sıhhati üzerindeki tesirlerini en aza indirmeye yardımcı olabilir.” (BSHA- Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
Kaynak: Hava Kirliliği ve Sıhhatimiz – Teneffüs Güncel
